Το συγκρότημα ναών
της Μονής Οσίου Λουκά Βοιωτίας αποτελεί ένα από τα
σημαντικότερα μνημεία της μεσοβυζαντινής εποχής στον
ελλαδικό χώρο, και έχει χαρακτηρισθεί από την UNESCO
ως μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Στην
σημερινή του μορφή αποτελείται από δύο συναπτόμενους
ναούς : τον Ναό της Παναγίας και το Καθολικό του Οσίου
Λουκά. Το Καθολικό αποτελεί τον καλύτερα διατηρημένο
βυζαντινό ναό στον ελλαδικό χώρο και διακρίνεται τόσο
για την αρχιτεκτονική του αξία, όσο και για τον πλούσιο
εσωτερικό του διάκοσμο (ψηφιδωτά, τοιχογραφίες,
συνθέσεις μαρμάρων). Πρόκειται για ένα διώροφο ναό
(στάθμη Κρύπτης, Ισογείου, Υπερώου) οκταγωνικού τύπου,
με ευρύ ενιαίο οκταστήρικτο τρούλο διαμέτρου περίπου 9m.
Στο πλαίσιο της
παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας διεξήχθησαν επί τόπου
μετρήσεις στην τοιχοποιία του Καθολικού κατά κύριο λόγο
με την μη καταστρεπτική μέθοδο του ραντάρ, και σε σαφώς
πιο περιορισμένο βαθμό με την μέθοδο της ενδοσκόπησης.
Η μέθοδος του
ραντάρ εφαρμόστηκε εκτεταμένα: (α) στο εξωτερικό του
ναού (109 διαδρομές σάρωσης) όπου η τοιχοποιία είναι
ανεπίχριστη και οι λίθοι εμφανείς, οπότε ζητούμενη ήταν
μόνο η μη ορατή διάσταση του βάθους τους, και (β) στο
εσωτερικό του ναού (262 διαδρομές σάρωσης) όπου η
επιφάνεια της τοιχοποιίας καλύπτεται είτε από
ορθομαρμάρωση είτε από επίχρισμα, οπότε ζητούμενες ήταν
ουσιαστικά και οι τρεις διαστάσεις των λίθων (βάθος και
θέσεις αρμών στις όψεις).
Οι λαμβανόμενες
ενδείξεις του ραντάρ αποτυπώθηκαν στα υπάρχοντα σχέδια
του Καθολικού, και οδήγησαν σε συμπεράσματα σχετικά με
τον τρόπο δόμησης της τοιχοποιίας του. Παράλληλα, τα
αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν και για την επιβεβαίωση
της θεωρίας του Π. Μυλωνά σχετικά με τις επιμέρους
φάσεις κατασκευής του ναού.
Τέλος,
ενδοσκοπήσεις πραγματοποιήθηκαν επιλεκτικά σε 19
υφιστάμενες σκαλότρυπες μεγάλου βάθους στις όψεις του
Καθολικού. Με βάση αυτές, επιβεβαιώθηκαν τα
αποτελέσματα του ραντάρ για το πέρας των λίθων που
περιβάλλουν τις σκαλότρυπες, ενώ παράλληλα δεν
ανιχνεύτηκε ίχνος ύπαρξης ξυλοδεσιάς στα σημεία που
εξετάστηκαν (τουλάχιστον μέχρι το βάθος στο οποίο
φτάνουν οι σκαλότρυπες).
|